Postawa seniorów wobec bezpieczeństwa danych - badanie "Cyberbezpieczeństwo Polaków", wypowiedzi ekspertów BIK i T-Mobile Polska

Gwałtowna, wywołana m.in. globalną pandemią cyfryzacja sprawiła, że Polacy masowo zaczęli korzystać usług online. Wzrosło zainteresowanie e-administracją, telemedycyną czy zakupami w sieci, a dostęp do nich online stał się integralną częścią życia dla wielu osób, które dotychczas z internetu korzystały sporadycznie lub wykorzystywały tylko media społecznościowe czy dostęp do poczty elektronicznej. Niestety, wraz z rozwojem informacyjnym społeczeństwa, coraz powszechniejsze stały się zagrożenia związane z bezpieczeństwem, a cyberprzestępcy nauczyli się już wykorzystywać naiwność użytkowników w tym grupy szczególnie narażone takie jak seniorzy czy dzieci. W związku z tym T -Mobile wraz z BIK podjęli się wspólnej kampanii edukacyjnej, skierowanej do różnych grup wiekowych, które mogą być najbardziej narażone na tego typu zagrożenia.

Badanie zrealizowane we wrześniu br. dla Biura Informacji Kredytowej przez Quality Watch pokazuje m.in.  nastawienie starszych konsumentów do zagadnień bezpieczeństwa danych osobowych w sieci.

Choć w sumie aż 92% ankietowanych seniorów uważa, że niekontrolowany wyciek ich danych osobowych może oznaczać zagrożenie dla ich finansów, tylko niespełna jedna piąta przedstawicieli tej grupy podejmuje zdecydowane działania, aby chronić swoje dane.

Co więcej, to właśnie osoby 65 plus najczęściej mówią, że mogą sami uchronić się przed wyłudzeniami kredytów lub abonamentów na swoje dane – twierdząco odpowiedziało 71%, a przeciwnego zdania było zaledwie 16% z nich.

Pytanie, czy deklarowana w badaniu wiedza teoretyczna przekłada się na rzeczywisty wzrost bezpieczeństwa osób starszych podczas korzystania z urządzeń mobilnych komputera czy w internecie.

- Ochrona i edukacja seniorów w zakresie cyberzagrożeń jest szczególnie istotna. Cyberprzestępcy wykorzystują często brak znajomości technologii czy zwyczajną życiową dobroć starszych osób, narażając ich na utratę często oszczędności życia. Nasi seniorzy to grupa społeczna, która wymaga szczególnej uwagi tak w zakresie pomocy, edukacji, jak i dostosowania technologii do ich potrzeb i przyzwyczajeń - Andrzej Karpiński, Szef Bezpieczeństwa Biura Informacji Kredytowej.

Badania pokazują, że to w najstarszej grupie wiekowej ankietowani najczęściej nie potrafili wskazać adresu strony internetowej nie budzącej zaufania. Właściwie zidentyfikowało ją jedynie 11% badanych i był to najniższy wskaźnik spośród wszystkich kategorii wiekowych, wyraźnie niższy od średniej dla ogółu ankietowanych wynoszącej 20 proc.

Jak się nie dać złowić?

Współczesny cyfrowy świat zbiera i wykorzystuje dane personalne użytkowników na niespotykaną wcześniej skalę. Z punktu widzenia naszego bezpieczeństwa im mniej danych będziemy w Internecie udostępniać, tym lepiej. Szczególnej ostrożności wymagają wszelkie formularze, w których podajemy nasze dane osobowe, numer pesel albo telefonu czy adres. Tak, często jest to jedyny lub najwygodniejszy sposób załatwiania wielu urzędowych czy bankowych spraw, ale warto na spokojnie zadać sobie pytanie, czy w tym konkretnym przypadku podawanie tzw. wrażliwych danych jest faktycznie niezbędne.

Inną pułapką, zastawianą na nieświadomych użytkowników telefonów jest tzw. „Wangiri fraud” (od japońskiego słowa wankiri, oznaczającego jedno cięcie). Przestępcy wysyłają ofierze jeden sygnał z zagranicznego numeru, o numerze kierunkowym zbliżonym do polskiego (np. +226 - Burkina Faso, 22 – Warszawa). Użytkownik, który oddzwoni, narażony jest na przekierowanie do dodatkowo płatnego, połączenia „premium”, często kuszony też na przykład obietnicą nagrody, zaproszenia na wycieczkę czy unijnych dopłat.

- Większość metod stosowanych przez cyberprzestępców nie jest bardzo wyrafinowana, ale ich skuteczność polega na zastosowaniu elementów socjotechniki. Przestępcy wykorzystują fakt, że zbyt często wpadamy w rutynę, klikamy bez zastanowienia w przysyłane nam linki czy odruchowo oddzwaniamy, nawet na nieznane numery. Dodatkowo, przestępcy często stosują szantaż emocjonalny w postaci wymuszenia szybkiej reakcji „zwrócimy Twoją paczkę, jeśli teraz nie dopłacisz do przesyłki”. Dlatego tak ważne dla nas jest edukowanie osób najbardziej narażonych na tego typu zagrożenia, takich jak seniorzy czy dzieci - podkreśla Paweł Sławecki, ekspert ds. bezpieczeństw w T-Mobile Polska.

Niezbędna jest daleko posunięta uważność i dbałość o z pozoru niewiele znaczące detale. Jedna literka w adresie strony, minimalnie inaczej wyglądająca witryna banku, pozornie dobrze znany numer telefonu – i problem gotowy. Ktoś właśnie nielegalnie zdobył informacje na nasz temat albo uzyskał dostęp do naszego systemu elektronicznej bankowości, a to może dla nas oznaczać poważne i bardzo wymierne konsekwencje finansowe.

Niezwykle przydatne w odnalezieniu się w tym gąszczu nowych technologii i potencjalnych zagrożeń mogą się okazać akcje społeczne i edukacyjne adresowane np. do starszych użytkowników Internetu.

- T-Mobile od dawna angażuje się we wszelkie działania, które mogą zwiększyć bezpieczeństwo Polaków. Prowadzimy wiele akcji edukacyjnych, społecznych i informacyjnych, które uwrażliwiają obywateli naszego kraju na problematykę zagrożeń w sieci. Niedawno, w ramach naszych działań odpowiedzialnego biznesu przeprowadziliśmy, wraz ze Stowarzyszeniem Manko-Głos Seniora, kampanię wyjaśniającą między innymi czym jest zagrożenie Wangiri Fraud i jak się przed nim chronić. Bardzo cieszymy się, że możemy kontynuować nasze działania edukacyjne wraz z BIK, naturalnym partnerem, jeśli chodzi o bezpieczeństwo naszych finansów - dodaje Małgorzata Rybak-Dowżyk, Dyrektor Departamentu Komunikacji Korporacyjnej w T-Mobile Polska.

Narzędzia BIK na straży bezpieczeństwa danych konsumentów

Jednym z prewencyjnych rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo, choć oczywiście nie eliminującym całkowicie potencjalnych zagrożeń, są narzędzia oferowane przez BIK.

Przede wszystkim założenie konta w Biurze Informacji Kredytowych pozwala na bardzo szybkie i niezwykle efektywne zastrzeżenie swoich danych osobowych. Jeśli zgubimy dokumenty lub zostaną nam ukradzione, przy pomocy jednego zgłoszenia informujemy o tym fakcie wszystkie banki i inne instytucje, gdzie ktoś mógłby w nieuprawniony sposób z nich skorzystać. To znacznie sprawniejsza procedura niż mozolne zastrzeganie danych po kolei w różnych miejscach.

Natomiast Alerty BIK, to usługa której aktywowanie oznacza, że zostaniemy w czasie rzeczywistym poinformowani o próbie wykorzystania wyłudzonych informacji na nasz temat. To błyskawiczne działanie prewencyjne, informujące smsem, gdy nasze skradzione dane służą przestępcom do zaciągnięcia kredytu lub podpisania terminowego zobowiązania np. z firmą telekomunikacyjną, z dostawcą gazu czy energii.

– Niepokoi niski priorytet w zakresie przywiązywania wagi do ochrony swoich danych, w tym urządzeń wśród osób starszych. Zwłaszcza, że współcześni seniorzy są aktywnymi uczestnikami rynku finansowego. Osoby w wieku powyżej 65 lat spłacają zarówno kredyty, jak i pożyczki w firmach pozabankowych, dokonują zakupów ratalnych. Podobnie, jak młodsi konsumenci, są podatni na oferty zakupowe składane bezpośrednio, drogą telefoniczną czy online. Dlatego budowanie świadomości zagrożeń jest równie ważne, jak edukacja o aktywnym korzystaniu z narzędzi wspomagających ochronę przed wyłudzeniem. W bezpieczeństwie wiek nie ma znaczenia. Dlatego zachęcamy nie tylko starszych, ale wszystkie osoby, do bardziej proaktywnej postawy, jeśli chodzi o troskę o bezpieczeństwo własnych danych osobowych – podsumowuje Szef Bezpieczeństwa BIK.

*W treści wykorzystano dane z badania opinii na zlecenie BIK, zrealizowanego przez Quality Watch, N 1 038, CAWI, 18+, wrzesień 2021 r.